“À…ru hời…ơi hời ru…”
Mỗi người VN sinh ra và lớn lên, ai cũng ít nhiều từng được mẹ ôm trong long, được mẹ dìu vào giấc ngủ bằng tiếng à ơi ru hời êm dịu. Lọt long mẹ, chắc chắn những em bé hạnh phúc nhất là những em bé được mẹ ẵm bồng và thiu thiu trong những lời ru của mẹ. Với tôi, những lúc thất bại, vấp ngã trên đường đời, niềm hạnh phúc bình yên tôi mong mỏi là có được một giấc ngủ trưa trẻ thơ như cổ tích: dưới cái nóng mùa hè oi ả, được mẹ quạt cho ngủ, và bên tai là tiếng hát ru ạ ời của mẹ - giọng hát vẫn ngọt ngào đã theo tôi suốt những tháng năm thưở nhỏ, giờ lại nghe mẹ hát, được mẹ quạt cho ngủ, lại thấy dường như bao nhiêu năm qua chẳng hề làm cái con bé con là tôi thay đổi về hình thể và tâm tính: tôi vẫn nhỏ bé và cần được che chở.
Chập chờn giấc ngủ, và chập chờn cả những hồi ức xa xưa bị đánh thức trở về trong câu hát ru và những làn gió từ tay mẹ…
“Từ khi, từ khi con vừa biết nói
Trên môi đã vang tiếng “Mẹ”
Bên tai đã nghe tiếng mẹ
Tiếng mẹ ầu ơ hát ru…”
Đã bao nhiêu năm từ cái thưở mỗi buổi trưa trông mẹ đi chợ về với tất cả nỗi nhớ nhung nhất?! Người đầu tiên trong đời cho tôi biết nỗi nhớ nhung chính là mẹ, ngày nào cũng gặp nhưng ngày nào cũng nhớ, càng gần đến lúc mẹ về chợ thì nỗi nhớ càng quay quắt. Bao giờ mẹ về đến nhà cũng là 2-3 giờ chiều, và bao giờ tôi cũng thấy mẹ từ xa, từ đầu con hẻm dài hun hút. Dáng mẹ tôi không bao giờ tôi lẫn với ai được. Mẹ ngày ấy, bao giờ cũng là quang gánh hai vai, mà chiều tan chợ về có lẽ nó đã nhẹ hơn gấp bao nhiêu lần so với buổi sáng bắt đầu gánh hàng đến chợ. Mẹ ngày ấy, bao giờ cũng là áo bà ba cũ bạc với vài mảnh vá như những ô cửa sổ con con, và quần thùng đen mà gấu quần đã nhăn gấp lên từng lằn một. Mẹ ngày ấy, hâu như luôn luôn đi chân trần, đôi chân với những vết nứt vì đi bộ nhiều, và gương mặt đen sạm đi vì nắng. Nhìn lam lũ quá, mẹ tôi!
Sau mỗi buổi về chợ, khi đã cởi xong bớt một cái áo bà ba ngoài ra, là mẹ lại ôm ngay lấy đứa con bé nhất, rồi vừa ăn cơm, vừa cho nó bú trong long. Xong rồi thì mẹ hát – hát ru. Cái chất giọng Bắc ngọt ngào, cùng những hình ảnh cánh cò, ruộng lúa, cổng làng mẹ mang từ quê mẹ vào Sài Gòn, vang lên nhẹ nhàng trong buổi trưa hè yên ả. Cái cơ cực lam lũ của cuộc đời mẹ đã giũ nó lại ngoài cửa, để khi bước chân về nhà, ôm lấy những đứa con, nhìn chúng lục quanh gánh kiếm bánh trái, rồi lại nhìn chúng ngủ khì như những con chó con là mẹ thấy hạnh phúc nhất. Để rồi đến sáng sớm tinh mơ ngày hôm sau, khi mẹ lại quàng lên vai quang gánh hàng trái cây nặng trĩu ra chợ, mẹ lại nhớ đến cái hình ảnh thân thương của lũ con lúc ngủ khì ấy, để lấy đó làm niềm vui cho cả một ngày chợ cho dẫu đắt hay ế.
“ Ví dầu cầu ván đóng đinh
Cầu tre lắt lẻo gập ghềnh khó đi
Khó đi mẹ dắt con đi
Con đi trường họ mẹ đi trường đời … À…ơi…”
Qua câu hát ru của mẹ, những hình ảnh quê hương giản dị mà ngọt ngào: cánh cò bay lả bay la, bay từ ruộng lúa bay qua cánh đồng, cầu tre gặp ghềnh khó đi…cứ đi vào tiềm thức ta tự nhiên như thể quen thuộc lắm, mặc dầu ta chưa bao giờ biết thế nào là cánh cò, ruộng lúa, cầu tre cổng làng… Quê hương của mẹ cũng là quê hương của ta. Tất cả như đều có thể mường tượng và làm xúc động lòng người khi ta được nghe qua lời hát ru của mẹ.
Hát ru con, đó không chỉ là nét đẹp truyền thống của dân tộc Việt, mà đó còn là cả tình yêu thương bao la mà mẹ dành cho ta thưở đầu đời. Đáng tiếc, ngày càng nhiều những người mẹ trẻ không còn thích hát ru con nữa. Nếu không phải đưa cho người giúp việc ru đứa trẻ ngủ, thì cũng à ơi ạ ời vài câu không ra câu cú, đứa trẻ càng khóc thì người mẹ càng “ạ ời” to hơn để át tiếng đứa trẻ, rồi khi nó chịu nằm yên thì người mẹ lại mở máy hát để nhờ ca sĩ đảm đương hộ nhiệm vụ ru đứa trẻ ngủ. Đối với những người mẹ trẻ ngày nay, yêu con và cố gắng đáp ứng cho con tất cả những gì mà mọi người cho là tốt nhất, để đứa trẻ lớn lên khỏe mạnh, xinh xắn, nhưng đáng buồn thay, đâu đó, lời ru lại là thứ thật xa xỉ! Họ không biết rằng, hát ru mới chính là điều tuyệt vời nhất là người mẹ dành cho con từ cái thưở chập chững làm người…
Đi suốt cuộc đời, đôi lúc nào đó bất giác được lắng nghe những giai điệu môc mạc qua câu hát ru của người mẹ, ta bỗng thấy như sợi dây cuộc sống đang căng thẳng cũng phải chùng lại, tự một nốt trầm trong bản hòa tấu phức hợp của cuộc sống. Cuộc sống vội vàng quá, chỉ có những lời ru bất chợt thoáng nghe ấy mới cho ta những phút nhớ tới mẹ, nhớ tới những ước mơ đã thành hình từ thưở bé. Ai cũng nhận ra một điều là, khi ta cứ lớn dần lên theo năm tháng, thì niềm hạnh phúc đạt được ước vọng khi con người ta trưởng thành ở mỗi giai đoạn phát triển, cứ lớn dần, lớn dần và lấn át những ước mơ cỏn con khác. Khái niệm về hạnh phúc ở mỗi giai đoạn làm người cũng biến chuyển theo. Ta càng trưởng thành, những ước mơ càng to tát quá, hạnh phúc của sự thành đạt trong cuộc sống cũng lấn át luôn cái hạnh phúc và tiềm thức về một niềm hạnh phúc mà ta đã nếm trải cho những ước mơ cỏn con ngày xưa cũng ngạt nhòa đi. Ta cảm nhận hạnh phúc theo cách khác: tham lam và hời hợt. Khi còn nhỏ, chúng ta rất thích chơ với cha mẹ, thích ở gần cha mẹ. Còn khi lớn lên, chúng ta rời xa họ, và chỉ trở về khi ta gặp chuyện buồn… Cho dẫu thế nào đi nữa, thì cha mẹ vẫn ở đó, sẵn sàng cho chúng ta tất cả những gì họ có để mong chúng ta hạnh phúc. Khái niệm về hạnh phúc khi ta còn nhỏ mang cái tên là “Cha mẹ”. Còn khi ta lớn lên, khái niệm hạnh phúc của ta là những gì ta cho rằng ta phải giành giật mới có được, mà ta quên mất một điều rằng: những con người hạnh phúc nhất thế gian là những con người đang còn Cha còn Mẹ !
Rồi một ngày nào đó, chỉ khi đối diện với những kỷ niệm thời thơ ấu, như khi ta cầm trong tay một tấm ảnh lúc nhỏ, khi nghe câu chuyện cha hay mẹ kể về ta của ngày xửa ngày xưa ta bé tí teo, hay khi tình cờ nghe một giai điệu ru con đã lãng quên từ lâu trong tiềm thức, người ta lại có xu hướng tìm về hình ảnh người mẹ thân yêu.
Nếu như không có đâu đó vẫn còn những người phụ nữ còn ghi nhớ những lời ru của mẹ, của bà rồi hát lại cho con nghe, thì chắc hẳn lời ru cũng sẽ dần mai một, cho đến một ngày người ta chỉ có thể nghe nó trong “Viện Bảo Tàng của lớp người đi trước”. Và khi ta mang trong tim những lời hát ru êm đềm như suối hát, ngọt ngào như dòng sữa mẹ, thì dù cuộc sống có biến chuyển thế nào đi nữa, cũng sẽ không có gì thay thế được hồi ức đẹp trong ta về tình yêu mẹ dành cho con.
Hãy thử một lần thôi, nghe lời ru trong buổi trưa hè oi ả, thiu thiu bên hiên nhà trên chiếc võng nhỏ, ta sẽ thấy mình bé lại. Dù chỉ một lúc thôi, để ta thấy cuộc sống này vẫn đậm chất sử thi về tình mẹ, về một cuộc sống ấm êm, nơi đó ta đã lớn lên, không phải chỉ bằng dòng sữa, ta lớn lên còn bằng lời ru….
“ Mẹ ru cái lẽ ở đời
Sữa nuôi phần xác, hát nuôi phần hồn…
Bà ru mẹ… mẹ ru con…
Liệu mai sau các con còn nhớ chăng?
Ta đi trọn kiếp con người
Cũng không đi hết mấy lời mẹ ru…” (Nguyễn Duy)
