( Con cười...)Xã Phú Túc, huyện Châu Thành, Bến Tre chính là một trong những cái miệng phễu hứng hàng ngàn tấn chất độc dioxin/da cam suốt một thời gian dài từ sau Đồng khởi cho đến những năm đầu của thập kỷ 70, thế kỷ trước. Những người con của ông Nguyễn Văn Tư và bà Đỗ Thị Mười, người sanh trong chiến tranh, người ra đời lúc làng quê đã hòa bình.
10 người con, đặt tên theo kiểu nhà quê cho dễ nhớ là Nguyễn Văn Hai, Nguyễn Thị Ba,…, Nguyễn Văn Bảy, Nguyễn Thị Tám, Nguyễn Văn Chín, Nguyễn Văn Mười… cho tới thằng út tên là Một, Nguyễn Văn Một! Từ cái thời ông Tư bị đày ra Phú Quốc, bà Mười ở nhà cùng đám con nheo nhóc chun xuống hầm trốn càn, cho tới lúc nhà bị đốt cháy, máy bay rải “cái chất gì đó cháy cả ngọn dừa, nước keo lại như cam tươi”, gia đình họ cũng như bà con ấp Phú Khương cũng nhất nhất bám trụ giữ đất.
Chỉ vào cái chân bị napan đốt cháy sẹo dính lòng thòng, bà Mười kể: “Mẹ ơi, nó kinh khủng lắm, lúc đó chỉ biết ôm sắp nhỏ lủi xuống hầm, chừng giặc rút rồi, vết thương nóng tới độ tui nhảy xuống mương luôn mà cũng không hết nóng”. Chiến tranh qua đi, những đứa con trai, con gái của bà Mười bắt đầu ngô nghê, gặp ai cũng… cười, đầu dần ngoẹo sang một bên. Thời đó, người ta chỉ gọi chung là “điên”, chớ nào biết cái tác hại của chất độc do Mỹ rải ngày trước.
Riêng bà Mười, cũng chỉ láng máng cho rằng, cái độ bị đốt nhà, cả mấy mẹ con chun hầm trốn, bị ngộp khói nên các con bị “khờ”. Mãi cho tới khi sanh ra con Tám, thằng Chín, thằng Mười, thằng Một, đứa nào cũng bị “cười, chảy nước miếng, ăn nói lẫn lộn”, cộng với sự giải thích của cán bộ y tế xã, bà Mười mới lờ mờ nhận ra rằng, mười đứa con tội nghiệp của bà bị ảnh hưởng bởi chất độc da cam.
Mười đứa con, bà nuôi được chín, còn chị Nguyễn Thị Tám, sau một cơn sốt, chết cong người, oằn oại trên tay bà Mười! Mấy chục năm nay, bà như người đã chết, chỉ sống vì còn phải lo cho các con, “cho tới ngày tụi nó chết thì tui mới an tâm mà nhắm mắt”. Bà Mười khóc ròng!
(Mẹ khóc ...) Bà Mười khóc ròng khi chúng tôi thăm hỏi về hoàn cảnh hiện tại. Bà không khóc vì cái nghèo đói mà gia đình từng chịu đựng mấy chục năm nay, mà vì lo lắng cho chín đứa con “bị khờ” không ai chăm nom khi bà đã gần về với đất. Người ta kể rằng, có lần bà Mười chết “giả” (ngất xỉu), anh Hai – đứa con trai lớn – sau bao năm “cười” bỗng dưng trở khóc, bà Mười hồi tỉnh và… tiếp tục dắt con ra sàn nước ngoài ao rửa mặt, mũi! Bà Mười kể, tuy đã mấy mươi tuổi đầu nhưng anh Hai rất sợ nước, cả ngày anh đi chơi đâu đó trong xóm, tối về bà phải đợi cửa để rửa chân tay cho anh, chứ nếu không, ngày mai cả mền, mùng bê bết đất.
Còn chị Ba, mặt mũi móm xọm, tóc quăn tít, củn cởn ngắn. Dù bị nghễng ngãng từ lâu nhưng cũng biết nấu ăn, bữa chín bữa sống. Có hôm bà Mười thử giao cho chị Ba vo gạo, nấu cơm xong, cả nhà ăn toàn cát trộn lẫn. Tuy thế, hàng xóm rất tin tưởng tài “giữ em” của chị Ba, một người “điên” rất thương yêu em bé! Cả nhà bà Mười hiện sống nhờ vào khả năng chài, vó cá tép của hai người già. Khi chúng tôi chứng kiến cảnh họ ăn cơm, ai nấy đều không cầm được nước mắt. Bảy tám người, mỗi người một thau nhỏ đựng cơm trắng chan ít nước cá biển kho mặn, nhai húp sùm sụp. Anh cán bộ xã tên Phương đau lòng nói: “Hiện nay họ chỉ sống nhờ vào 130.000 đồng hàng tháng xã trợ cấp, hễ lãnh tiền xong, bà Mười chạy ngay ra tiệm mua hết gạo. Ngày nào ông bà không kiếm được cá, ngày đó gia đình chan nước mắm trong”. Bà Mười lại sụt sịt chùi mũi, mái tóc bạc xơ xác, hàm răng chỉ còn có một cái, da mặt nhăn nheo. Cái dáng đi ngập ngừng chậm chạp ấy đã cố gắng đứng vững mấy chục năm nay, vì các con và một “mơ ước” cuối đời: “đủ gạo ăn”. Nhưng trông thần sắc bà cũng không còn khỏe nữa, nhất là khi mời bà chụp hình chung với các con, đứa nào cũng cười, chỉ có bà là khóc...
(dịch sang tiếng Anh cho mọi người cùng chia sẻ)
All over the Ben Tre Province, there're over 9,000 of victims influenced by dioxin but no one is as miserable as The Women Muoi. The Past with the most terrible consequences of War and her poor life, she had never felt worried as now...
* The children who....laugh:
Ten of them, named following the way of peasants: Nguyen Van Hai (means: Second), Nguyen Thi Ba (third) ......Nguyen Van Muoi (Tenth) and the last one Nguyen Van Mot (First). Since Mr Tu was deported to Phu Quoc island, his wife was at home companying their little childrens ceding down the underground hide out, to escape the "wipe out" movement of enemies their house was destroyed, above the helicopter disappeared in the sky spreading "something seems to burn the coconut palm a thick liquid glue as orange juice", but their family and all farmers of Phu Khuong village still determinedly maintain their hameland.
Showing her leg which burned by napan bomb, sticked a little on her skin, she told: "My God! It's really terrible, I just hold my childrens to push down the tunnels at that time, kept waiting until the troops withdrew, my pain's so hurt that I just jumped down the canal whithout feeling better". The War was pushed out, her sons and daughters, gradually turned to doltish, they just ...laughed at anyone whom they met, their head lies on one side. People called that "crazy"!, whithout being aware of the influence of the toxic spread by the USA army....
Only Mrs Muoi, she just remembered vagualy that, her home was burned, her children were stifled by the smoke while hiding under the tunnels, that's reason why they become "stupid". Not until the followings were born, Nguyen Thi Tam (means Eighth), Nguyen Van Chin (Nineth), Nguyen Van Muoi (Tenth) and Muoi Mot (Eleventh), they all....laughed dropping out their saliva, in saying without controle. Thanks to the explanation of the Public health employees in their commun, she recognized a little bit that, their all eleven of children had been influenced by Dioxin.
Among eleven of them, Mrs Muoi can just keep nine, especially Ms Nguyen Thi Tam (Eighth) died in writhing handly way in an attack of fever. She nearly died outside for years, just one thing remains their life - their children: until the day they all die, I will leave this place with peace" Cried she!
....... Mother Cryes!
People told that, one time, she suddenly fainted. Hai - her oldest son - turned to cry after laughing for years, that made her regain consciousness and then took him out to wash his face at the front pond as usual. Though he is over 40 years old, he's still scared of water, she had to wait for him up to late night to wash his dusty body muddy after his roaming somewhere all day, and Ba-being toothless, curled and short hair, she is hard of hearing for long time but she can cook meals although it's sometimes ...uncooked. One day, Mrs Muoi gave her duty of cooking rice, at consequence their family had a dinner with sand. However, she's good at looking after the children in their common - a "crazy" girl loves babies!
They live on fishing as their main trading of both of this old. Watching them enjoy their meal, no one can stand tears down. Eigh people with a small brass dampened by fish soup. Mr Phuong - a mommon's cadre revealed : " These days, they just live on 130.000 vnd (about 8 USD) which is a monthly social support, and by which Mrs Muoi uses all to buy rice. In the day the old couples unsucessful in fishing, their family have the meals with only soya sauce".
She wiped her tears drops, her white ragged hair, one unique tooth, and the wrinkly skin. The awry, slow and poor shadow has been trying to stand firmly for years, just for their children and one "wish" at last: " Rice enough". But she looks not fine anymore, even when we suggested her took a photo with her children in which they were laughing, only her, she's in tears...
